Cel mediacji karnych

Mediacja ma na celu samodzielne wypracowanie przez pokrzywdzonego i sprawcę (dorosłego lub nieletniego) rozwiązania zadowalającego obie strony konfliktu, a nie ustalenie kto ponosi winę za przestępstwo, czy jaki był przebieg zdarzenia. Mediacja w sprawach karnych i z nieletnim sprawcą czynu karalnego jest przede wszystkim dla osoby pokrzywdzonej. Służy jak najszybszemu zadośćuczynieniu za doznane w wyniku przestępstwa krzywdy i/lub naprawieniu szkody wyrządzonej przestępstwem.

Pokrzywdzony może wyrazić swoje emocje i uczucia oraz zdecydować o od powiadającym mu sposobie naprawienia uczynionego przestępstwem zła. Sprawca ma szansę zrozumieć jak jego działanie wpłynęło na drugą stronę, jaką krzywdę jej wyrządziło i przejąć odpowiedzialność za swoje czyny.

W mediacji pokrzywdzony i sprawca są gospodarzami spotkania, partnerami szukającymi porozumienia, a nie osobami walczącymi dla przedstawienia swoich racji. Odpowiedzialność za wynik mediacji spoczywa na pokrzywdzonym i sprawcy.

Mediacja bez porozumienia

Co jeśli mediacja nie zakończy się porozumieniem?

Mediacja jest poufna, a więc wszystkie informacje omawiane w jej trakcie zostają pomiędzy stronami i mediatorami. Prawo gwarantuje także, że jeśli w danej sprawie będzie toczyć się postępowanie, żadna ze stron nie może powoływać się na propozycje, jakie padały w mediacji, bowiem będzie to nieskuteczne.

Co się dzieje z ugodą zawartą w mediacji?

Jeśli mediacja odbywa się na zlecenie sądu, podpisaną przez strony ugodę mediator składa we właściwym sądzie i – na wniosek stron – jest ona zatwierdzana przez sąd oraz otrzymuje klauzulę wykonalności (jeśli ma podlegać wykonaniu na drodze egzekucji).

Także w mediacjach umownych strony mogą wnioskować do sądu o zatwierdzenie ugody.

Jak przygotować się do mediacji

Co trzeba wiedzieć przed rozpoczęciem mediacji?

Co warto wiedzieć, by dobrze przygotować się do mediacji?

Przede wszystkim zastanów się, jakie tematy chcesz poruszyć w trakcie mediacji.

Pomyśl o tym czego potrzebujesz i jakie cele są dla Ciebie ważne. Być może jest to bezpieczeństwo finansowe, bycie zaangażowanym ojcem, poprawna relacja z drugim rodzicem lub uchronienie dziecka przed Waszymi kłótniami i pokazanie mu, że rodzice potrafią się dogadać pomimo rozstania? A może ważny jest dla Ciebie czas – jak najszybsze uzgodnienie pilnych spraw? Może harmonijne relacje w rodzinie, które pomogą cieszyć się bliskością i zapomnieć o niesnaskach? Lub uszanowanie przeszłości i pamięci o tych, którzy odeszli?

Zastanów się także nad tym, do czego dąży druga strona, jakie mogą być jej pragnienia i jej obawy. Pomyśl jak sytuacja może wyglądać z jej perspektywy i jak to jest być na jej miejscu. Zrozumienie drugiej osoby (nawet jeśli nie akceptujesz tego, co

zrobiła) pomoże w znalezieniu rozwiązań na przyszłość, z którymi obie strony będą mogły żyć.

Pomyśl także o innych członkach rodziny, którzy nie usiądą przy stole mediacyjnym.

Czego potrzebują Twoje dzieci, by rozwijać się szczęśliwie i cieszyć dzieciństwem?

Lub ich dziadkowie, a Twoi rodzice i rodzice Twego współmałżonka? Lub inni bliscy?

Mediator nie pełni roli doradcy, jednak – ponieważ sprawy rodzinne są złożone – niekiedy może Wam zasugerować zasięgnięcie opinii prawnej lub skonsultowanie się z psychologiem w sprawach związanych z potrzebami dziecka. Także przed podpisaniem ugody mediator może zaproponować, byś przejrzał ją wraz ze swoim pełnomocnikiem.

Jak długo trwa mediacja?

Zazwyczaj do wypracowania ugody w sprawach rodzinnych potrzebnych jest ok.3 – 5 spotkań (trwających około półtorej do dwóch godzin, mniej więcej w odstępach Jednego – dwóch tygodni), jednak niekiedy może istnieć konieczność poświęcenia dłuższego czasu na wypracowanie porozumienia.

Kiedy do mediacji kieruje sąd, wyznacza zwykle miesiąc na przeprowadzenie mediacji, jednak strony mogą wnioskować o przedłużenie tego terminu.

Koszty mediacji

Jakie są koszty mediacji?

Mediacja w wielu ośrodkach mediacyjnych jest odpłatna, w niektórych można skorzystać z mediacji nieodpłatnie.

W mediacji umownej koszty mediacji wynikają z cenników poszczególnych ośrodków i określone są w umowie, jaką strony zawierają z mediatorem (lub ośrodkiem).

Jak wybrać mediatora?

Warto poszukiwać mediatorów w uznanych organizacjach zrzeszających profesjonalistów (np. w Stowarzyszeniu Mediatorów Rodzinnych) – informacje o nich znajdziesz np. w Internecie lub sądzie. Dokonując wyboru mediatora zapytaj o jego przygotowanie zawodowe, doświadczenie w sprawach rodzinnych, standardy prowadzenia mediacji, na których opiera swoją praktykę.

Kiedy do mediacji kieruje sąd, możesz wskazać wybranego przez Ciebie mediatora lub zdać się na decyzję sądu w tej sprawie – wówczas sędzia wybierze mediatora z tzw. listy stałych mediatorów. Listy takie prowadzą prezesi sądów okręgowych.

W niektórych ośrodkach mediacyjnych sprawy rodzinne prowadzone są przez dwójkę mediatorów: kobietę i mężczyznę. Służy to większemu poczuciu zrozumienia stron oraz pomaga w zachowaniu bezstronności.

Jak rozpocząć mediację

Możesz rozpocząć mediację samodzielnie, zgłaszając się do wybranego ośrodka (mediacja umowna, pozasądowa), lub – jeśli w sprawie toczy się postępowanie – złożyć wniosek do sądu, by skierował sprawę do mediacji (mediacja ze skierowania sądu).

Mediacja jest dobrowolna, więc samodzielnie decydujesz czy chcesz w niej uczestniczyć.

Jeśli nie godzisz się na mediację, możesz odmówić udziału, jeśli taki wniosek składa druga strona lub jeśli do mediacji kieruje sąd (w tym przypadku musisz to jednak zrobić w ciągu 7 dni od otrzymania postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji). Możesz również zrezygnować z udziału w mediacji w każdym momencie, jeśli uznasz, że nie służy Twoim potrzebom.

Jeśli masz wątpliwości czy mediacja będzie dla Ciebie pomocna, najlepiej skontaktować się z wybranym ośrodkiem mediacyjnym i umówić na spotkanie konsultacyjne.

Kiedy mediacja nie jest potrzebna

Choć mediacja może być przynieść wiele korzyści w rozwiązaniu konfliktów rodzinnych, w niektórych przypadkach nie powinna być prowadzona lub też jej celowość powinna być szczególnie starannie omówiona między mediatorem i stronami.

Poniższe sytuacje mogą być niewskazane do mediacji:

• • Kiedy którakolwiek ze stron cierpi na zaburzenia psychiczne – w takim przypadku osoba chora powinna być otoczona potrzebną opieką, jednak jeśli nie jest w stanie podejmować decyzji i realizować ich, nie powinno się prowadzić mediacji. Mediacja może być jednak prowadzona, jeśli wszyscy członkowie rodziny mają świadomość objawów i skutków choroby, osoba chora jest otoczona konieczną opieką lekarską i w mediacji konsekwencje choroby są brane pod uwagę przy tworzeniu planu działania (np. zasady spędzania czasu z dziećmi w sytuacji dobrego funkcjonowania i nawrotów depresji ojca);
• • Kiedy w rodzinie ma lub miała miejsce przemoc – gdy jedna ze stron czuje się zastraszona, ma trudność z samodzielnym podejmowaniem decyzji, obawia się wypowiedzieć własne zdanie lub boi się odwetu ze strony drugiej osoby;
• • Kiedy którakolwiek ze stron jest uzależniona od alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych – w takim przypadku osobie uzależnionej lub całej rodzinie potrzebna jest terapia. Osoby uzależnione mają ograniczoną kontrolę nad swoim postępowaniem i podejmowane przez nie zobowiązania mogą być obietnicami bez pokrycia;
• • Kiedy nierównowaga sił między stronami uniemożliwia negocjowanie „z równej stopy” i istnieje duże prawdopodobieństwo, że porozumienie będzie korzystne dla jednej ze stron i krzywdzące dla drugiej.

 

Konflikty w związku z osobami potrzebującymi opieki

Kiedy któryś z członków rodziny zapada na ciężką chorobę lub kiedy ze względu na podeszły wiek wymaga szczególnego traktowania, zorganizowanie zasad opieki może podzielić skądinąd bliską sobie rodzinę. Wyzwania finansowe, całodobowa opieka w domu lub pilnowanie procesu leczenia, nadmierne obciążenie niektórych członków rodziny i ich poczucie niesprawiedliwości ze względu na zbyt mały wkład innych, pogorszenie stosunków i osłabienie wzajemnego zaufania to tylko niektóre problemy, wobec których stoi rodzina. Jako że są to sprawy, o których rodzina musi zadecydować sama i niewiele jest tu tematów, które regulowane są przepisami prawa, a dotkliwość konfliktu jest silna, mediacja stanowi dobrą metodę rozmowy i podjęcia decyzji, które zapewnią najlepszą opiekę osobie potrzebującej i umożliwią każdemu z członków rodziny taki wkład, do jakiego jest zdolny (np. sfinansowanie opieki pielęgniarskiej w domu, dyżury w wybrane dni czy wspólne zamieszkanie).

Niekiedy narastający konflikt jest efektem niedomówień i przekonania, że „oni powinni wiedzieć, co to oznacza opiekować się osobą chorą na Alzheimera” lub „on chyba wie, jak mógłby mnie odciążyć, tylko nie chce mu się kiwnąć palcem” – gdy tymczasem owi „oni” czy „on” nie wiedzą, niekiedy nawet nie śmieją zapytać.

Wspólne spisanie, jakie są wymagania związane z opieką, daje wszystkim członkom rodziny dokładną informację, jaka pomoc jest potrzebna, jakie warianty wchodzą w grę i jakie są związane z nimi różne koszty (finansowe, czasowe, itd.). Dzięki wspólnej wiedzy, możliwe jest dokładne zaplanowanie kto, w jaki sposób i kiedy sprawuje opiekę, pomagając członkom rodziny zintegrować się wokół łączącej ich troski, zamiast dzielić się w obliczu wspólnego problemu.